Uzaktan çalışma yönetmeliği yeniden düzenlendi

Dünyada etkisini gösteren Covid-19 pandemisi tüm alanlar gibi iş hayatını da etkilemiş, vakaların artışını önlemek adına yapılan düzenlemeler arasında iş hukuku mevzuatı da yerini almıştır. Birçok iş yerinin bu dönemde uzaktan çalışmaya geçtiği düşünüldüğünde bu alanda bir düzenleme ihtiyacı doğmuştur. Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığının uzaktan çalışmaya geçen iş yerleri için 10.03.2021 tarihinde yayınladığı yönetmelik bu hususta yol gösterici olacaktır.

22/5/2003 tarihli ve 4857 sayılı İş Kanununun 14 üncü maddesinde düzenlenen uzaktan çalışmayı kapsayan bu yönetmelik, uzaktan çalışmanın yapılamayacağı işleri, verilerin korunması ve paylaşılmasına ilişkin işletme kurallarının uygulanmasını ve uzaktan çalışmanın usul ve esaslarını belirlemek amacıyla yürürlüğe konulmuştur.

Yönetmelikteki düzenlemeye göre, iş ilişkisi en başta doğrudan uzaktan çalışma sözleşmesi yoluyla kurulabileceği gibi, iş yerinde çalışmaya devam eden işçinin iş sözleşmesi de tarafların anlaşması ile uzaktan çalışma sözleşmesine dönüştürülebilecektir. İşçi, uzaktan çalışmaya geçmek istiyorsa, uzaktan çalışma talebini yazılı olarak işverene yöneltecek olup,  iş yerinde belirlenen usule göre talep işverence değerlendirilecek, değerlendirme sonucu otuz gün içinde işçiye talebin yapıldığı usulle bildirilecektir. Talebin kabul edilmesi halinde aşağıda açıklanacak şekilde uzaktan çalışma sözleşmesi yapılacak olup işçi uzaktan çalışmaya geçmesinden sonra, belirtilen usulle tekrar iş yerinde çalışma talebinde bulunabilecektir. Bu düzenlemeden farklı olarak, mevzuattaki zorlayıcı nedenlerle uzaktan çalışmanın iş yerinin tamamı veya bir bölümünde uygulanacak olması durumunda uzaktan çalışmaya geçiş için işçinin talebi veya onayı aranmayacağı düzenlenmiştir.

Yönetmelik uyarınca uzaktan çalışmaya ilişkin iş sözleşmesi yazılı şekilde yapılacak, işin tanımı, yapılış şekli, süresi, yeri, ücrete ilişkin hususlar, ekipman ve bunların korunması, işveren ve işçinin iletişimi gibi genel ve özel çalışma şartları sözleşmede belirlenecektir.

Bahsedilen üzere uzaktan çalışmanın yapılacağı zaman aralığı ve süresi iş sözleşmesinde belirtilecek olup taraflarca, mevzuatta öngörülen sınırlamalara bağlı kalınarak çalışma saatlerinde değişiklik yapılabilecektir. Fazla çalışma ancak işverenin yazılı talebi üzerine, uzaktan çalışanın kabulü ile ve mevzuat hükümlerine uygun olarak yapılabilecektir. Bunun gibi işin yapılmasından kaynaklanan mal veya hizmet üretimiyle doğrudan ilgili zorunlu giderlerin tespiti ve karşılanmasına ilişkin hususlar da iş sözleşmesinde belirtilecektir.

Yönetmelikte belirli bazı hususlar, işveren ile uzaktan çalışanın birlikte belirlemesine bırakılmıştır. Gerekli hallerde uzaktan çalışmanın yapılacağı yer ile ilgili düzenlemeler işin yapılmasına başlanmadan tamamlanacak, bu düzenlemelerden doğan maliyetlerin karşılanma usulünü uzaktan çalışan ile iş veren birlikte belirleyecektir. Bunun gibi, uzaktan çalışmada taraflar arasındaki iletişimin yöntemi ve zaman aralığı da uzaktan çalışan ile işverenin beraber belirleyeceği hususlardandır.

İşin yapılmasında mal ve hizmetin üretimi için gerekli malzeme ve iş araçları kural olarak iş veren tarafından sağlanacak, iş sözleşmesinde aksi kararlaştırılabilecektir. Malzeme ve iş araçlarının bakım ve onarım koşulları ile kullanım esasları uzaktan çalışana açık ve anlaşılır biçimde bildirilip, iş araçları iş veren tarafından sağlanıyor ise, işçiye teslim edildiği tarihteki bedellerinin de yazılı olduğu iş araçları listesi yazılı olarak işçiye teslim edilecektir. Bu durumda işverenin, belgenin işçi tarafından imzalanmış nüshasını işçi özlük dosyasında saklama yükümlülüğü bulunmaktadır. Yönetmelikte, iş araçları listesinin zaten iş sözleşmesi içerisinde veya ekinde yer alıyor olması halinde ayrıca yazılı belge düzenlenmesi şartı aranmayacağı düzenlenmiştir.

Yönetmelik kapsamında, işverenin verilerin korunması ile iş sağlığı ve güvenliği alanlarında gerekli tedbirleri alması öngörülmüştür. Yönetmelik uyarınca işveren, iş yerine ve yaptığı işe dair verilerin korunması ve paylaşımı hakkındaki işletme kuralları ve ilgili mevzuat hakkında uzaktan çalışanı bilgilendirir ve verilerin korunması adına gerekli tedbirleri alır. Korunması gereken verilerin tanım ve kapsamı sözleşmede işveren tarafından belirlenecek olup uzaktan çalışanın bu  kapsamda belirlenen işletme kurallarına uyması zorunludur. Bunun gibi, yaptığı işin niteliği dikkate alınarak işverenin, iş sağlığı ve güvenliği önlemleri konusunda uzaktan çalışanı bilgilendirme, gerekli eğitimi verme, sağlık gözetimini sağlama ve sağlanan ekipmanla ilgili iş güvenliği tedbirlerini alma yükümlülükleri yönetmelikte düzenlenmiştir.

Uzaktan çalışma, tüm iş alanlarında faaliyete konulamayacak olup yönetmelikte uzaktan çalışma yapılamayacak işler düzenlenmiştir. Tehlikeli kimyasal madde ve radyoaktif maddelerle yahut bu maddelerin işlenmesi alanında çalışanlar veya söz konusu maddelerin atıkları ile çalışanlar, biyolojik etkenlere maruz kalma riski barındıran çalışma işlemlerini içeren işlerde çalışanlar uzaktan çalışma yapamayacaktır. Bundan farklı olarak bazı alanlarda ise uzaktan çalışma hususu, hizmetten sorumlu olan veya hizmet alan kamu kuruluşunun belirlemesine bırakılmıştır; Kamu kurum ve kuruluşlarınca ilgili mevzuatına göre hizmet alımı şeklinde gördürülen işler ile milli güvenlik açısından stratejik önemi olan birim, proje, tesis veya hizmetlerden hangilerinde uzaktan çalışma yapılamayacağı birim, proje, tesis veya hizmetten sorumlu olan yahut hizmeti alan kamu kurum ve kuruluşunca belirlenecektir.

İşbu yönetmelik yayımlandığı 10.03.2021 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

Yönetmeliğe ilişkin ayrıntılı bilgi için bkz:

Resmi Gazete

Stj. Av. Elif Aycan Türkkan